DNS, IPv4, Network ve Sunucu Temelleri: Kapsamlı Rehber

DNS (Domain Name System - Alan Adı Sistemi), domain adlarını IP adreslerine çeviren sistemdir. İnternet üzerindeki her cihazın bir IP adresi vardır, ancak insanlar IP adreslerini hatırlamakta zorlanır. DNS, domain adlarını (örn: muharremsen.com) IP adreslerine (örn: 192.168.1.1) çevirir.

DNS Nasıl Çalışır?

1. Kullanıcı tarayıcıya domain adını yazar (örn: muharremsen.com)
2. Tarayıcı, DNS sunucusuna sorgu gönderir
3. DNS sunucusu, domain'in IP adresini bulur
4. IP adresi tarayıcıya döner
5. Tarayıcı, IP adresine bağlanır ve web sitesini gösterir

DNS Kayıt Türleri

• A Kaydı: Domain'i IPv4 adresine yönlendirir
• AAAA Kaydı: Domain'i IPv6 adresine yönlendirir
• CNAME: Bir domain'i başka bir domain'e yönlendirir
• MX Kaydı: E-posta sunucusu için
• TXT Kaydı: Doğrulama ve güvenlik için
• NS Kaydı: Nameserver bilgileri

IPv4, internet üzerindeki cihazları tanımlamak için kullanılan 32-bit adres sistemidir. Her cihazın benzersiz bir IP adresi vardır.

IPv4 Adres Formatı

IPv4 adresi, dört sayıdan oluşur (0-255 arası), nokta ile ayrılır:

192.168.1.1

Toplam 4.3 milyar farklı adres oluşturulabilir (2^32).

IPv4 Adres Sınıfları

• Class A: 1.0.0.0 - 126.255.255.255 (Büyük ağlar)
• Class B: 128.0.0.0 - 191.255.255.255 (Orta ağlar)
• Class C: 192.0.0.0 - 223.255.255.255 (Küçük ağlar)
• Private IP: 10.0.0.0/8, 172.16.0.0/12, 192.168.0.0/16 (Özel ağlar)

Subnet Mask (Alt Ağ Maskesi)

Subnet mask, IP adresinin hangi kısmının network, hangi kısmının host olduğunu belirler.

Örnek:

• IP: 192.168.1.100
• Subnet Mask: 255.255.255.0
• Network: 192.168.1.0
• Host: 100

CIDR Notasyonu

CIDR (Classless Inter-Domain Routing), subnet mask'ı daha kısa gösterir:

• 255.255.255.0 = /24 (24 bit network)
• 255.255.0.0 = /16 (16 bit network)
• 255.0.0.0 = /8 (8 bit network)

Network, birden fazla cihazın birbirine bağlandığı sistemdir. Cihazlar arasında veri iletişimi sağlar.

Network Türleri

• LAN (Local Area Network): Yerel ağ, ofis veya ev içi
• WAN (Wide Area Network): Geniş alan ağı, şehirler arası
• MAN (Metropolitan Area Network): Şehir içi ağ
• Internet: Dünya çapında ağ

Network Topolojileri

• Star Topology: Merkezi bir hub/switch'e bağlı cihazlar
• Bus Topology: Tüm cihazlar tek bir kabloya bağlı
• Ring Topology: Cihazlar halka şeklinde bağlı
• Mesh Topology: Her cihaz diğer tüm cihazlara bağlı

Network Cihazları

• Router: Farklı ağlar arasında yönlendirme yapar
• Switch: Aynı ağ içinde cihazları birbirine bağlar
• Hub: Eski teknoloji, tüm trafiği yayınlar
• Firewall: Ağ güvenliği sağlar
• Access Point: Kablosuz ağ erişimi sağlar

Sunucu, ağ üzerinde hizmet sağlayan bilgisayar veya yazılımdır. İstemcilere (client) veri, uygulama veya kaynak sağlar.

Sunucu Türleri

• Web Sunucusu: Web sitelerini barındırır (Apache, Nginx)
• Veritabanı Sunucusu: Veritabanı hizmeti sağlar (MySQL, PostgreSQL)
• Dosya Sunucusu: Dosya paylaşımı sağlar (FTP, SMB)
• Mail Sunucusu: E-posta hizmeti sağlar (Postfix, Exchange)
• DNS Sunucusu: DNS sorgularını yanıtlar (BIND)
• Domain Controller: Active Directory yönetimi (Windows Server)

Sunucu Donanımı

• İşlemci: Yüksek performanslı CPU (Xeon, EPYC)
• RAM: Yüksek kapasiteli bellek (ECC RAM önerilir)
• Disk: SSD veya SAS diskler (RAID yapılandırması)
• Ağ: Gigabit veya 10 Gigabit ethernet
• Güç Kaynağı: Yedekli güç kaynakları (redundant PSU)

Statik IP Yapılandırması

Sunucular için statik IP adresi önerilir:

1. Network ayarlarına gidin
2. Statik IP modunu seçin
3. IP adresi: 192.168.1.100 (örnek)
4. Subnet mask: 255.255.255.0
5. Gateway: 192.168.1.1 (router IP)
6. DNS: 8.8.8.8, 8.8.4.4 (Google DNS)

DHCP Yapılandırması

İstemci cihazlar için DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) kullanılabilir. Router otomatik IP atar.

Yaygın Portlar

• 80: HTTP (web trafiği)
• 443: HTTPS (şifreli web trafiği)
• 21: FTP (dosya transferi)
• 22: SSH (güvenli uzaktan erişim)
• 25: SMTP (e-posta gönderme)
• 53: DNS (alan adı sorguları)
• 3306: MySQL (veritabanı)
• 3389: RDP (Windows uzaktan masaüstü)

Network Protokolleri

• TCP (Transmission Control Protocol): Güvenilir, bağlantılı protokol
• UDP (User Datagram Protocol): Hızlı, bağlantısız protokol
• HTTP/HTTPS: Web trafiği
• FTP/SFTP: Dosya transferi
• SMTP/POP3/IMAP: E-posta protokolleri

Firewall Kuralları

Güvenlik için sadece gerekli portları açın:

• Gelen trafik (inbound): Sadece gerekli servisler
• Giden trafik (outbound): Genellikle tümüne izin verilir
• Port bazlı filtreleme
• IP bazlı filtreleme

Network Segmentasyonu

Ağları bölümlere ayırarak güvenliği artırın:

• DMZ (Demilitarized Zone): Dışarıya açık sunucular
• Internal Network: İç ağ, korumalı
• Guest Network: Misafir ağı, izole